Monday25July2022
11:47
52
محمود افشار
بنیانگذار بنیاد موقوفات محمود افشار
بنیانگذار بنیاد موقوفات محمود افشار
بنیانگذار بنیاد موقوفات محمود افشار
فشاریزدی در سیزده سالگی مادرش را از دست داد و برای تحصیل نزد عمویش محمدباقر به شهر بمبئی در هند راهی شد. در هند مقدمات علوم جدید، زبان انگلیسی و بازرگانی را فراگرفت و پس از سه سال به تهران بازگشت و در مدرسه علوم سیاسی به دانشاندوزی پرداخت. در نوزده سالگی به قصد ادامه تحصیل، راهی سویس شد و طی هفت سال در لوزان دورهی لیسانس و دکتری حقوق را به پایان برد و از دانشکده علوم سیاسی دانشگاه لوزان، درجه دکتری دریافت کرد. چون زمان ماندن وی در اروپا همزمان با پایان جنگ جهانی اول شد و موضوع قرارداد ۱۹۱۹ پیش کشیده بود، در روزنامههای سویس نوشتارهایی در دفاع از حقوق ایران نوشت. در همین دوره میان او و علیاکبر داور که او نیز در سویس مشغول به تحصیل بود، دوستی و نزدیکی پیوند شد که در تمام مدت زندگانی پایدار ماند.
محمود افشار پس از به پایان رساندن دوره دکتری در سال ۱۳۰۰ به ایران بازگشت. چندی در مدرسهی علومسیاسی به آموزش تاریخ پرداخت. زمانی که داور عهدهدار وزارت فواید عامه شد، او را به همکاری دعوت کرد و ریاست مدرسه تجارت را که تازه بنیاد شده بود به وی سپرد. وی پایهی مدرسهی یاد شده را همسان با مدارس اروپایی پیریزی کرد. در سال ۱۳۰۵ به دعوت داور وارد تشکیلات نوین قضایی شد و به مستشاری استیناف تهران گمارده شد. پس از چندسال میان وی و داور اختلاف سلیقه بوجود آمد و او عدلیه را ترک کرد. در زمان وزارت دارایی حسن تقیزاده به آن وزارتخانه منتقل شد و ریاست اداره اقتصادی و حقوقی را که از مهمترین ادارات بود به او سپردند و تا سال ۱۳۱۲ در آنجا خدمت میکرد. وقتی داور به وزارت مالیه رفت، او به دادگستری بازگشت. در آغاز به مقام دادیاری دیوان عالی رسید و چندی بعد مقام مستشاری یافت. در سال ۱۳۲۲ خورشیدی خدمت در وزارت دادگستری را رها کرد و به وزارت فرهنگ جابهجا شد. در آبان ۱۳۲۳ خورشیدی در دوره وزارت باقر کاظمی (مهذبالدوله) به معاونت وزارت فرهنگ گمارده شد و این سمت را درکابینهی سپسین، در وزارت فرهنگ دکتر عیسی صدیق نیز حفظ کرد اما در فروردین ۱۳۲۴ از این سمت کنارهگیری کرد و این واپسین جایگاه اداری او بود.
دکتر محمود افشار یزدی از سال ۱۳۰۰ وارد گسترهی مطبوعات شد. در سال ۱۳۰۴ مجله آینده را بنیاد کرد که در آغاز دو سال (۲۴ شماره) منتشر شد. سپس از سال ۱۳۲۳ انتشار آن را از سر گرفت و ۱۶ شماره مجله چاپ شد. انتشار مجله آینده را یک بار دیگر در سال ۱۳۳۸ بازچاپ کرد و تنها ۶ شماره انتشار داد. دوره جدید مجله آینده در سال ۱۳۵۸ توسط فرزندش ایرج افشار آغاز به انتشار کرد.
از کارهای دیگر وی پایهگذاری بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار است. همچنین بخشی از خانه، باغ و زمین خود را در باغ فردوس شمیران وقف موسسه لغتنامه دهخدا، دانشگاه تهران، سازمان لغتنامه دهخدا و موسسهی باستانشناسی دانشگاه کرد.
دکتر محمود افشار خانه، باغ و زمین خود را در باغ فردوس و دیگر نقاط تهران وقف زبان فارسی و تمامیت سرزمین ایران کرده که شرح پردامنهی آن در کتاب پنج وقفنامه دکتر محمود افشار یزدی آمده است. ازجمله پیش از مرگ خود زمین بزرگ خود را که در میرداماد کنونی است، وقف دبستان و راهنمایی و دبیرستان کرد. دکتر محمود افشار یزدی در ۹۰ سالگی درگذشت.
شایان گفتن است، ایرج افشار زادهی ۱۶ مهرماه ۱۳۰۴ تهران – درگذشتهی ۱۸ اسفندماه ۱۳۸۹ تهران پژوهشگر فرهنگ و تاریخ ایران و ادبیات فارسی، ایرانشناس، کتابشناس، نسخهپژوه، نویسنده و استاد دانشگاه ایرانی، نامور به “پدر کتابشناسی ایران، محمود افشار یزدی پدر اوست.